جامعه / اعظم طیرانی: در ماه‌های اخیر وضعیت دارو نیز مانند سایر اقلام ضروری، نابسامان و تهیه بعضی داروهای وارداتی بخصوص داروهای بیماری‌های خاص، برای بیماران دشوار شده است.

۲۶ تیرماه وزیر بهداشت اعلام کرد چنانچه دارویی، مشابه تولید داخل دارد و از نظر کیفیت و اثربخشی با نوع خارجی‌اش تفاوتی ندارد، باید همان داروی ایرانی برای بیماران تجویز شود.

 به گفته دکتر سید حسن هاشمی، برخی پزشکان به بیماران خود توصیه می‌کنند، حتماً داروی خارجی تهیه کنند، بیمار هم برای سلامتی‌اش خود را مجاب می‌کند که داروی خارجی تهیه کند.

وی گفته است با در نظر گرفتن سلامتی مردم، عقل، انصاف، علاقه به کشور و منافع ملی حکم می‌کند که بر مصرف داروهای ایرانی و ارزان قیمت‌تر تأکید کنیم.

اما فردای همان روز دبیر انجمن رادیوتراپی و انکولوژی ایران اعلام کرد، پزشکان درخصوص اینکه داروهای شیمی درمانی تولید داخل مطالعات بالینی را طی کرده‌اند یا خیر، تردید دارند و این موضوع موجب نگرانی بیماران و پزشکان شده است.

از سوی دیگر با انتشار خبر جمع آوری داروی والزارتان؛ (داروی کنترل فشارخون) از سطح داروخانه‌های کشور، این بار توصیه وزیر بهداشت به همکاران پزشک خود بر نگرانی بیماران از کیفیت داروهای داخلی افزود که آیا می‌توان از این پس به توصیه پزشک معالج و دارویی که تجویز می‌کند، اعتماد کرد یا خیر؟!

 کنترل وزارت بهداشت بر کیفیت دارو

کیانوش جهانپور؛ سخنگوی سازمان غذا و داروی کشور به خبرنگار ما می‌گوید: صنعت داروسازی کشور ما در نحوه ساخت دارو مشکلی ندارد و این تصور که داروهای خارجی بهتر از انواع ایرانی هستند، درست نیست. داروی ساخت داخل، از نظر ماده اولیه هیچ‌چیز کم ندارد و کنترل‌های وزارت بهداشت در مورد تضمین کیفیت دارو وجود دارد و تا وقتی که ثابت نشود، دارویی از استانداردهای لازم برخوردار است، به بازار عرضه نمی‌شود.

دکتر جهانپور می‌افزاید: همه داروهای تولید داخل علاوه برانجام مطالعات بالینی توسط استادان رشته‌های مختلف و تأیید مطالعات روشمند از سوی کارشناسان سازمان غذا و دارو برای کسب مجوز تولید و ورود به بازار دارو، نیازمند مطالعه مقایسه‌ای با نمونه‌های خارجی هستند. البته داروها باید به طور مداوم کنترل و بررسی شوند.

وی می‌گوید: در ایران ۱۶۰ شرکت داروسازی فعالیت دارند که با احتساب شرکت هایی که در حوزه تولید داروهای گیاهی فعالیت دارند ۲۵۰ شرکت می‌شوند و هیچ دارویی قبل از انجام آزمایش‌های بالینی مجوز تولید نمی‌گیرد.

جهانپور ورود داروی ایران به بازارهای جهانی را گواه کیفیت دارویی کشور می‌داند و می‌گوید: تولیدات دارویی و حتی مواد اولیه داروهای ما به ده ها کشور دنیا صادر می‌شود، ضمن آنکه در برخی از کشورها از جمله روسیه دارو تحت لیسانس شرکت‌های دارویی ایران تولید می‌شود. با این حال هنوز هم برخی از همکاران پزشک و بیماران نگاه جانبدارانه به تولیدات خارجی دارند که این مشکل تازه‌ای نیست و خرده فرهنگی است که سال هاست بین مردم ایران شکل گرفته و در اغلب حوزه‌های تولیدی کشور وجود دارد.

افغانستان، آلمان، سوریه، عراق، تاجیکستان، ازبکستان، اوکراین، پاکستان، یمن، ترکیه ، روسیه، آذربایجان، ویتنام، قرقیزستان ،روسیه سفید ،قزاقستان ،اقلیم کردستان،قطر ، ویتنام ،گرجستان ، ترکمنستان و کشورهای آسیای میانه از جمله کشورهایی هستند که ایران محصولات دارویی خود را به این کشورها ارسال می کند.

پیشینه ذهنی منفی

وی می‌افزاید: به رغم اینکه ۹۶ درصد داروها تولید داخل است، آمار ریکال یا جمع آوری داروهای داخلی با داروهای برند خارجی برابر است و این نشان می‌دهد داروهای داخلی از کیفیت و ایمنی لازم برخوردار است و آنچه موجب تفاوت داروهای داخلی با داروهای برند خارجی می‌شود، شامل طعم و بسته بندی آن هاست که این موضوع در اغلب کشورها و شرکت‌های دارو سازی مطرح است و تأثیری در کیفیت دارو ندارد.

سخنگوی سازمان غذا و داروی کشور می‌افزاید: آنچه برای ما حائز اهمیت است، اینکه صنعت دارویی کشور با همه فراز و فرودهایی که طی ۴۰ سال اخیر تجربه کرده، توانسته از دل محدودیت‌ها و تحریم‌ها ۹۶ درصد نیاز دارویی کشور را تأمین کند و امروز به یک صنعت داروسازی قدرتمند در سطح دنیا تبدیل شود.

دکتر جهانپور ادامه می‌دهد: در حال حاضر بیش از ۵۴ درصد مواد اولیه تولید دارو در کشور تولید می‌شود و بقیه از طریق شرکت‌های معتبر «هند» و «چین» و در مواردی برخی از شرکت‌های اروپایی و اروپای شرقی تأمین می‌شود و این در حالی است که ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی،تولیدات دارویی کشور را از صفر آغاز کردیم و امروز می‌توان گفت تحریم‌های ناعادلانه طی این سال‌ها برای حوزه صنایع شیمیایی، مهندسی شیمی و در مجموع صنایع دارویی کشور تبدیل به فرصت شده است.

داروهای بیماران خاص و سخت درمان

این مسئول با بیان اینکه تاکنون هیچ یک از کشورهای دنیا نیازهای دارویی خود را به طور ۱۰۰ درصد تولید نکرده‌اند، خاطرنشان می‌سازد: اغلب تولیدکنندگان بزرگ دارو، همزمان بزرگ‌ترین واردکنندگان دارو نیز هستند چراکه در صنعت دارو، هر روز شاهد تولید داروهای جدید از سرتاسر دنیا هستیم که پس از تأیید توسط نهادهای معتبر نظارتی در سطح بین الملل وارد بازار داروهای جهان می‌شود و با توجه به اینکه تولید و مشابه سازی آن‌ها در سایر کشورها زمانبر است،این مسئله موجب می‌شود ما همیشه حجم اندکی از داروهای مورد نیاز کشور را از محل شرکت‌های تولید کننده اصلی دارو تأمین کنیم که اغلب شامل داروهای بیماران خاص، بیماران سخت درمان و یا بیماران نادر می‌شود.

مقایسه داروها در شرکت‌های داروسازی کشورهای صنعتی

اما ناصر وحدتی؛دکتری تخصصی داروسازی و سم شناسی معتقد است، اینکه کیفیت محصولات دارویی کارخانه‌های داروسازی با یکدیگر متفاوت و واقعیتی غیر قابل انکار است، اما اینکه داروی خارجی ممکن است بهتر از داروهای تولید کشور باشد، صحت ندارد.

صنعت دارویی کشور با همه فراز و فرودهایی که طی ۴۰ سال اخیر تجربه کرده، توانسته از دل محدودیت‌ها و تحریم‌ها ۹۶ درصد نیاز دارویی کشور را تأمین کند و امروز به یک صنعت داروسازی قدرتمند در سطح دنیا تبدیل شود.وی ادامه می‌دهد: برای مثال برخی پزشکان معتقدند داروی یک شرکت داروسازی داخلی از تولیدات سایر شرکت‌های داروسازی کشور بهتر است که البته این مقایسه در شرکت‌های داروسازی کشورهای صنعتی نیز وجود دارد و کیفیت یک دارو از شرکتی با نمونه مشابه همان دارو در شرکتی دیگر متفاوت باشد.

تفاوت در فناوری ساخت دارو

این استاد دانشکده داروسازی ادامه می‌دهد: اینکه ممکن است داروهای شرکت‌های داروسازی داخلی با سایر شرکت‌ها و یا شرکت‌های خارجی متفاوت باشد صحت دارد،اما این تفاوت در مواد اولیه آن‌ها نیست زیرا مواد اولیه تا حد زیادی یکسان است، اما این احتمال وجود دارد که فناوری در شرکت‌های مختلف، متفاوت باشد. به عبارت دیگر میزان اثربخشی دارو، فقط به ماده اولیه خوب مربوط نیست و به فرایند خوب و صحیح ساخت آن هم بستگی دارد چراکه در خط تولید داروها،علاوه بر مواد اولیه،از مواد چسباننده و سایرافزودنی‌ها نیز استفاده می‌شود که این مواد در کیفیت نهایی دارو، تأثیرگذار است، به طوری که اگر هر یک از مواد مذکور کیفیت لازم را نداشته باشند، کیفیت محصول نهایی کاهش خواهد یافت.

دکتر وحدتی تصریح می‌کند:با توجه به اینکه در برخی مواقع شرکت‌های داروسازی خارجی و یا داخلی به بعضی از همکاران پزشک یا داروساز امتیازهایی می‌دهند تا داروهای شرکت آن‌ها را تجویز کنند، بخشی از این مقایسه‌ها غیرواقعی و در حد ادعاست و پشتوانه علمی ندارد. با این حال بخشی از مقایسه کیفی داروها را نمی‌توان رد کرد و نیازمند بررسی‌های علمی است تا مشخص شود که داروهای داخلی در مقایسه با نمونه خارجی به لحاظ کیفیت چه تفاوت‌هایی دارند.

 صنعت داروی دنیا تحت نفوذ صهیونیسم و امپریالیسم

دکتر سیامک مره صدق؛ عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی درخصوص کیفیت داروهای ایرانی و تفاوت آن با نمونه‌های خارجی می‌گوید: با توجه به اینکه در همه دنیا معیارهایی که برای سلامت دارو در نظر گرفته می‌شود در مقایسه با سایر حوزه‌ها جدی و محکم است، در کشور ما نیز این استانداردها بسیار جدی و حتی سختگیرانه است، به طوری که همه داروهای تولید داخل که وارد بازار داروی کشور می‌شود از چندین مرحله کنترل کیفی (سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد) عبور می‌کنند و داروها به لحاظ کیفیت و اثر بخشی قابل مقایسه با داروهای خارجی است، ضمن آنکه عوارض جانبی آن‌ها نیز در مقایسه با داروهای کشورهای اروپایی و آمریکایی تفاوتی ندارد.

نفوذ لابی‌های صهیونیسم و امپریالیسم

دکتر مره صدق با اشاره به اینکه صنعت دارویی دنیا به دلیل سود بالا تحت تأثیر نفوذ لابی‌های صهیونیسم و امپریالیسم قرار دارد، کمپانی‌های داروسازی تلاش می‌کنند با راه انداختن تبلیغات روانی و بی اعتبار کردن داروهای تولید داخل مانع موفقیت کشورهایی شوند که در زمینه استقلال و خودکفایی دارو گام بر می‌دارند.

وی یادآور می‌شود: نگرانی درخصوص داروهای شیمی درمانی تولید داخل نیز کاملاً بی مورد است چراکه هیچ دارویی قبل از طی کردن مراحل کیفی و آزمایش‌های بالینی وارد خط تولید نمی‌شود، ضمن آنکه پس از عرضه نیز بارها مورد بررسی قرار می‌گیرد.